บทวิพากษ์ ‘หลักสติปัฏฐาน’ กับการพัฒนาสมาธิในชีวิตประจำวัน

A Critique of the “Satipaṭṭhāna” Principle in Developing Daily-Life Concentration

Abstract

สติปัฏฐาน 4 เป็นหัวใจในการฝึกสมาธิและปัญญาตามแนวพระพุทธศาสนา บทความนี้วิพากษ์หลักสติปัฏฐานที่ถูกนำมาใช้ในชีวิตประจำวันหลากหลายรูปแบบ ทั้งในเชิงปฏิบัติธรรมแบบดั้งเดิม และการประยุกต์ใช้ในโปรแกรมลดความเครียดตามหลักสติ (Mindfulness-Based Program) ผู้เขียนนำเสนอทั้งแง่ประโยชน์และข้อควรระวังในการใช้แนวคิดสติปัฏฐาน โดยเฉพาะเมื่อปรับให้เข้ากับวิถีชีวิตคนเมืองสมัยใหม่ พร้อมกับชี้ให้เห็นถึงโอกาสในการสร้างสมดุลระหว่างหลักธรรมหรือแก่นแห่งพุทธศาสนา กับเทคนิคที่มุ่งตอบสนองความต้องการในบริบทเร่งรีบของสังคมปัจจุบัน